İKT

İctimai Şuranın seçkidən sonrakı ilk iclası keçirilib

Noyabrın 6-da Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi yanında İctimai Şuranın seçkilərdən sonra ilk iclası keçirilib.

İclasda təşkilati məsələlər müzakirə edilib və nəticədə Siruz Abasbəyli İctimai Şuranın sədri, Qalib Qurbanov və Fərhad Eyyubov sədrin müavinləri, Elnarə Məhərrəmova isə şuranın katibi seçiliblər.

Bundan başqa şuraya yeni seçilən üzvlər AİKTSA sədri Elvin Abbasov və Rauf Ağamirzəyev şura üzvlərinə özləri və məşgul oldugu işləri barədə ətraflı məlumat veriblər. 

İctimai Şura iclasda iş planını ətraflı müzakirə edib. Qaldırılan sual və təkliflər iclasın protokoluna daxil edilib və bəzi məsələlərin Nazirliyin rəhbərliyinə çatdırılması qərara alınıb.

Sosial

COP29 Azərbaycan Əməliyyat Şirkəti tərəfindən konfrans məkanından iaşə xidmətlərinin təşkili üzrə portal istifadəyə verilib. Konfrans müddətində tədbir məkanında fəaliyyət göstərəcək müxtəlif iaşə xidmətləri iştirakçıların rahatlığını təmin etmək məqsədilə vahid portal üzərində təqdim ediləcək. İKT sektoru üzrə ekspert Elvin Abbasov Demokrat.az-a açıqlamasında deyib ki, COP29 indiyə qədər Azərbaycanda keçirilən ən irimiqyaslı tədbirdir: “Tədbirə müxtəlif ölkələrdən minlərlə qonaq, dövlət başçıları, hökumət nümayəndələri gələcək. Buna görə də bu istiqamətdə yaradılan xidmətləri vahid bir mərkəzdən idarə etmək zəruridir. Bu tip nəhəng tədbirlər onlayn resurslar vasitəsilə idarə oluna bilər. COP29-da iaşə xidmətləri üçün onlayn platformanın yaradılması müsbət haldır. Bu kimi həllər insanların rahatlığını təmin edir. Sevindirici haldır ki, Azərbaycanda onlayn xidmətlərin əhatəsi genişlənir, sayı artır”. Törə Zeynallı Demokrat.az

Demokrat.az

 COP29-la bağlı daha bir yenilik — AÇIQLAMA

Bir müddətdir ölkədə aylıq internet paketlərinin qiymətləri artırılıb. GPON (Gigabit Passive Optical Network – Gigabit tutumlu Passiv Optik Şəbəkə) tarifləri üzrə təqdim olunan sürətlər 2.5 dəfə (40 Mbit/s internet sürətini 100 Mbit/s-yə, 60 Mbit/s internet sürətini 150 Mbit/s-yə və 100 Mbit/s sürətini isə 250 Mbit/s-yə qədər) artırılıb. Yeni sürət tariflərində abunəçilər üçün minimal sürət 100 Mbit/s-dən başlayır və hər Mbit/s üçün ödəniş məbləği 0.45 AZN-dən 0.25 AZN-ə endirilib. Belə ki, abunəçilərə 100 Mbit/s internet üçün 25 AZN, 150 Mbit/s internet üçün 30 AZN, 250 Mbit/s internet üçün 36 AZN qiymət təklif edilir. Tarif üzrə sürət dəyişsə də, etirazlar azalmır. İstifadəçilər qiymət dəyişikliyindən sonra internetin sürətinin azaldığından şikayətlənirlər. Mövzu ilə bağlı AzVision.az -a danışan Azərbaycan İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Sənayesi Assosiasiyası (AİKTSA) İdarə Heyətinin sədri Elvin Abbasov bildirib ki, internetlə bağlı problemlər bir neçə texniki səbəbdən baş verir: "İnternet limitlərinin 40 Mbit/s-dən 100 Mbit/s-yə artırılmasından sonra kütləvi şəkildə şikayətlər olmalı idi. Çünki bəzi modemlər köhnədir. Portlar, modemlər 100 Mbit/s dəstəkləməyə bilər. Ona görə də provayderlərə müraciət olunmalı və evdəki modemə baxış keçirilməlidir. Vətəndaşlar birbaşa evə gələn internet xəttini kompüterə qoşaraq “Speedtest” ilə yoxlamalıdır. Əgər ödədiyi pulun müqabilindəki interneti “Speedtest”lə görürsə, bu o deməkdir ki, problem artıq onun modemində və ya evdəki digər cihazlarındadır. Yox əgər ödədiyi məbləğin miqyasındakı internet almırsa, problem provayderdədir. İstifadəçilər deyirlər ki, əvvəllər internet hətta evdən uzaqlaşanda belə tuturdu, qiymət artımından sonra isə sürət zəifləyib. Ümumiyyətlə, modemdən internet kabelini ayırsaq və internet olmadan modemi işlək hala gətirsək, görərik ki, internet olmasa belə, ötürmə radiusu dəyişmir. Yəni modemin “vay-fay” dalğalarının içindəki internetlə əlaqəsi yoxdur. Bunun kimi bir çox səbəblər olduğu üçün texniki müstəvidə baxış keçirilməlidir. Eyni zamanda internet kabeli gərgin elektrik kabelləri ilə yanaşıdırsa, internetin sürəti aşağı olacaq. Çünki gərgin elektrik kabelləri internetin keyfiyyətinə təsir edən amillərdən biridir". Həmidə İbrahimova AzVision.az

Azvision

İnternet

İnternetin sürəti niyə zəifləyib? - Açıqlama

“Elektron kommunikasiya haqqında” yeni qanunda daha nələr var; ekspert standartların önəmindən danışdı Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi yanında İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyi Azərbaycanda “Elektron kommunikasiya haqqında” yeni qanun layihəsi hazırlayıb. Agentliyin İdarə Heyətinin sədri Nail Mərdanov bildirib ki, qanun layihəsi müvafiq dövlət qurumları ilə razılaşdırılma mərhələsindədir. Yeni qanunun qəbul edilməsi ilə internetin sürəti və qiymətinə nəzarətin artırılması, sahibkarlara lazımi dəstəyin verilməsi nəzərdə tutulur. Qanunda internetin keyfiyyəti ilə bağlı standartların tətbiq edilməsi də əksini tapıb. Hazırda konkret standartlar üzərində iş gedir. Provayder və operatorlar tələbləri icra etməlidirlər. Əks halda, onlara cərimə tətbiq ediləcək. Agentlik sədri qeyd edib ki, tələblərin yerinə yetirilməməsi halında provayderlərin fəaliyyətinə xitam verilməyəcək, məqsəd nəzarəti gücləndirmək və istehlakçılara keyfiyyətli xidməti təmin etməkdir. Qeyd edək ki, Azərbaycanda uçota alınan operator və provayderlərin sayı 170-ə çatıb. Elvin Abbasov: “Kibertəhlükəsizliklə bağlı məsələyə kompleks yanaşma olmalıdır” | 1news.az | Xəbərlər Azərbaycan İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Sənayesi Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri, İKT üzrə ekspert Elvin Abbasov hesab edir ki, provayderlərin sayının artması ilə şikayətlərin sayının artma ehtimalı var. Ekspert bildirdi ki, Azərbaycanda provayderlərin yaradılma mexanizmində xüsusi öhdəlik yoxdur, yalnız bir binaya, yaxud küçəyə, biznes mərkəzinə xidmət etmək üçün yaradılan provayderlər var: “Kiçik investisiyalarla və ya öz əlaqə vasitələrinə xidmət göstərmək üçün yaradılan provayderlərin keyfiyyəti yüksək olmur. Provayderlər bu işə əsaslı şəkildə köklənmədikləri üçün fürsəti qiymətləndirdikləri üçün təəssüf ki, texniki müstəvidə, həm də avadanlıq müstəvisində kifayət qədər investisiya etmirlər. Bu da o deməkdir ki, kiçik provadyerlərin həcmi artdıqca ölkədə bu istiqamətdə problemlər olacaq. Bu məsələdə tənzimləyici orqanın heç bir səlahiyyəti yoxdur ki, onlara müəyyən öhdəliklər qoyulsun. Azərbaycanda bir çox provayderin şikayət üçün qaynar xətti, saytı yoxdur. İKTA abonentlərin provayderlərlə bağlı şikayətləri üçün xüsusi mexanizm yaradıb, amma bu yetərli deyil. Əslində provayder xidməti göstərmək istəyən şirkətin özünü təqdim etməsi üçün saytı, qaynar xətti olmalıdır. Dövlət provayderlərin əksiklərini tamamlamaq üçün əlavə xidmət yaradıb. Bu, belə olmamalıdır. Bir şirkət özünü təmin etməlidir. Şirkətlər müştərilərə keyfiyyətli xidmət etmək üçün investisiya etməlidirlər. Bir çox provayderin maliyyə problemi var, aldıqları avadanlıqların keyfiyyəti sual altındadır. Bəzi provayderlərin adını demək olar ki, heç kim eşitməyib. Provayderlər özlərini təqdim etməyi bacarsaydılar, "e-şikayət" sisteminin yaradılmasına ehtiyac qalmazdı. Azərbaycanda istehlakçı hüquqlarını qoruyan qurum Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətidir". E.Abbasov bir çox dövlət qurumunun qanunvericilik baxımından bir-birini təkrarladığını vurğuladı: “Elektron Təhlükəsizlik Xidməti informasiya oğurluğu halında simvolik cərimə tətbiq edir. İKTA da vətəndaşların hüquqları pozulduğu halda provayderlərə cərimə tətbiq edəcək. Hesab edirəm ki, tənzimləyici orqanların standartlarının olması daha məqsədəuyğundur. Dünya təcrübəsində, məsələn, Türkiyədə televiziya xidməti vermək üçün lisenziya almaq istəyən şirkətlərə öhdəliklər qoyulur: avadanlıqlar, xidmətlə bağlı standartlar müəyyən edilib. Cərimədən öncə standartlar olmalıdır. Şikayətə görə cərimə olmamalıdır. Cərimə standart pozulduğu üçün tətbiq edilməlidir. Standartlar olsa, xidmət də, keyfiyyət də yaxşılaşacaq, beləliklə, şikayətlər azalacaq”. Nigar HƏSƏNLİ, “Yeni Müsavat”

Yeni Müsavat

İnternet provayderlərini cərimə gözləyir - rəy

Onlayn oyunlar insanlar üçün əyləncə, sosial əlaqə vasitəsi, hətta gəlir mənbəyidir. Milyonlarla insanı öz ətrafına toplayan bu sektorda dələduzluq halları ciddi problem kimi özünü göstərir. Dələduzluq yalnız oyunçulara maddi-mənəvi ziyan vurmaqla, təcrübələrinə mənfi təsir etməklə kifayətlənmir, eyni zamanda oyun sənayesinə və platformalar üçün ciddi təhlükələr yaradır. Təsadüfi deyil ki, Daxili İşlər Nazirliyinin (DİN) Kibercinayətkarlıqla Mübarizə Baş İdarəsi sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində onlayn qumar oyunları təşkil edən dəstənin üzvlərinə qarşı genişmiqyaslı əməliyyat həyata keçirib. Bu barədə ötən ay yayılan məlumata görə, Baş İdarənin əməkdaşları ölkənin virtual məkanında qeydə alınan cinayət xarakterli davranışların təhlilini apararkən “Instagram” sosial şəbəkəsində müxtəlif anonim adlarla açılan səhifələrin vətəndaşları internetdə qumar oyunlarına cəlb etdiklərini müəyyən ediblər. Araşdırmalarla bu qanunsuz fəaliyyətlə dəstə halında təşkilatlanmış bir qrup şəxsin məşğul olmasına dair ilkin sübutlar əldə edildikdən sonra dəstə ətrafında 3 ay davam edən əhatəli əməliyyat-texniki tədbirlər keçirilib. Cinayətkar şəbəkənin üzvləri gizliliyi təmin etmək məqsədilə Rusiya, Ukrayna, Türkiyə və sair ölkələrə məxsus mobil nömrələrdən istifadə etməklə sosial şəbəkələrdə çoxsaylı səhifələr açıb və müxtəlif şirnikləşdirici vədlərlə vətəndaşları xarici ölkələrə məxsus saytlar üzərindən qumar oyunlarına cəlb ediblər. Vətəndaşlar belə cinayətkar şəbəkənin qurbanı olmamaq, dələduzluq hallarından qorunmaq üçün nə etməlidirlər? Onlayn oyun həvəskarlarının bu mənada üzərinə düşən məsuliyyət nədən ibarətdir? Mövzu üzrə Medianews.az-a danışan Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü, texnobloger Fərid Pərdəşünas deyib ki, bəzi şəxslər onlayn oyunlar adı altında “piramida” sistemi yaradır, ayrı-ayrı adamları da buraya cəlb edərək öz əhatələrini genişləndirirlər. Onun sözlərinə görə, belə şəbəkələr daha çox insanı cəlb etmək üçün bank xidmətlərinin, investisiyaların vermədiyi depoziti və faizi təklif edir, şirnikləndirici vədlər verir, son nəticədə isə həmin insanlara qarşı dələduzluq edirlər: “Onlayn oyunlar” başlığı ilə özlərini qələmə versələr də, əslində “piramida” sistemi qurulub. İnsanların proqrama yatırdıqları məbləği digər insanlara verməklə zəncirvari formada dövriyyə yaradırlar. Müəyyən yerə qədər gəldikdən sonra isə sistem partladılır. Daha çox insanı cəlb etmək üçün bank xidmətlərinin, investisiyaların vermədiyi depoziti və faizi təklif edirlər. İnsanlar belə asan qazanc arxasınca qaçmamalıdırlar. Hər hansı bir onlayn oyun ətrafınızdakı insanları da oraya cəlb etməyi sizdən tələb edirsə, bundan şübhələnmək və oradan uzaqlaşmaq lazımdır”. Azərbaycan İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Sənayesi Assosiasiyasının (AİKTSA) sədri Elvin Abbasov isə Medianews.az-a açıqlamasında söyləyib ki, rəsmi qeydiyyatı olmayan, ödəmə üsulları nağdsız həyata keçirilən bütün “investisiyalar” fırıldaqçılıq ilə nəticələnir və sonda vətəndaşlar buna görə məyus olurlar. O, maliyyə “piramida”larının hal-hazırda rəqəmsallaşdığını diqqətə çatdırıb. Qeyd edib ki, sosial şəbəkələrdə bununla bağlı reklam çarxları hazırlamaqla, uğurlu təbliğat aparmaqla insanları inandırır, öz torlarına salırlar. İKT mütəxəssisi bildirib ki, belə hallarla, xüsusən də maddi və mənəvi ziyanla üzləşməmək üçün vətəndaşlar hər hansı onlayn oyuna investisiya yatırmazdan öncə həmin şirkətin, qurumun rəsmi olub-olmadığını araşdırmalıdırlar: “Rəsmi olmayan şirkətlər hər hansısa bir məhkəmə prosesində sadəcə inzibati qaydada cəza alacaqlar. Maliyyə prosesləri nağd və ya kartdan karta ötürmə üsulları ilə yox, rəsmi olaraq şirkətə köçürmə ilə investisiya edilməlidir. Təəssüf ki, Azərbaycanda da “piramida” sistemi həddindən artıq yayılıb və bir çox şirkətin marketinq üsuluna çevrilib. Vətəndaşlara diqqətli olmaları tövsiyə olunur. Dələduzların tələsinə düşməmək üçün araşdırmalar etməlidirlər. Çünki belə halların qarşısını almaq üçün heç bir texnoloji vasitə yoxdur. Bu virus və ya zərərli bir yazılım deyil. Ona görə də hər hansısa bir antivirus proqramları ilə və ya digər rəqəmsal yollar ilə qarşısını ala bilmirik”. Maral ŞAHVERDİLİ

Medianews

Kibertəhlükəsizlik

Onlayn oyun TƏLƏSİ: Dələduzların qurbanı olmamaq üçün NƏ ETMƏLİ?

Mobil telefonlara kiber müdaxilə olunaraq bank hesablarındakı pullar oğurlanır. Son günlərdə sosial şəbəkələrdə bu cür şikayətlərə çox rast gəlinir. Bəs bu halların qarşısını necə almaq olar? Mövzu ilə bağlı Azərbaycan İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Sənayesi Assosiasiyası-nın İdarə Heyətinin sədri Elvin Abbasov "informator.az"a açıqlamasında bildirib ki, son günlərdə bir çox insanların mobil telefonlarına kiber müdaxilə müşahidə olunur: "Buna əsas səbəb kənar mənbələrdən app story, google market play proqramlarından deyildə, kənar mənbələrdən yüklənən apklar yəni, RAT virusları (zərərli yazılımlar) yoluxmuş fayllardan yüklənən mobil tətbiqlərdə telefonlara kiber müdaxilə müşahidə olunur. Bu kiber müdaxilə nəticəsində insanların mobil bank tətbiqlərinə müdaxilə olunur. Oradan maliyyə vəsaitləri oğurlana bilir. Bunun qarşısını almaq üçün rəsmi mənbədən (app story, google market play) başqa heç bir kənar saytlardan sms vasitəsi ilə sizə göndərilən mobil tətbiq fayllarını istifadə etməyin. Orada zərərli yazılımlar vasitəsi ilə telefonunuza kiber müdaxilə oluna bilər. Həmçinin sizin şəxsi məlumatlarınız ələ keçirilə bilər". Elnurə Kərimova

Informator.az

Mobil telefonlarda kiber müdaxilələrin qarşısını necə almalıyıq? -AÇIQLAMA

İnternet artıq həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Bu səbəbdən internet xidmətlərinin qiymətləri, xüsusən də onun əlçatanlığı və sürəti qlobal miqyasda diqqət mərkəzindədir. Bu reallıq fonunda ölkələr arasında internetin qiymət fərqi həm texnoloji infrastrukturun inkişaf səviyyəsindən, həm də hökumətlərin və özəl provayderlərin bu sahədəki siyasətindən asılıdır. Azərbaycana gəldikdə, ölkəmiz 39.48 Mbit/s internet sürəti ilə dünya üzrə 118-ci yerdə qərarlaşıb. Xüsusilə vurğulanmalıdır ki, Azərbaycan internet qiymətlərinin yüksək olduğu ölkələr arasında yer alır. İnternet qiymətlərinin artması, lakin sürət və keyfiyyətdə ciddi bir dəyişiklik olmaması son dövrlər cəmiyyətdə, sosial mediada daha çox müzakirə mövzusuna çevrilib. Artan xərclərə baxmayaraq, xidmət səviyyəsinin gözlənilən qədər yaxşılaşmaması istifadəçilərin narazılığına səbəb olub. İnternet istifadəçiləri iddia edirlər ki, provayderlər minimal qiyməti 18 manatdan 25 manata qaldıraraq daha yüksək sürət təklif etsələr də, bu sürət artımı nəinki regionlardakı rayon və şəhərlərdə, hətta paytaxt Bakıda hiss olunmur. Maraqlıdır, Azərbaycanda internetə daha çox pul ödənilsə də keyfiyyətin dəyişməməsi nə ilə əlaqədardır? Azərbaycanın mərkəzi ilə yanaşı, bölgələrində, hətta ən ucqar dağ kəndində internetin əlçatanlığının təmin olunması, keyfiyyətinin daha da artırılması üçün hansı tədbirlər görülür? Mövzu ilə bağlı Medianews.az-a danışan Azərbaycan İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Sənayesi Assosiasiyasının (AİKTSA) sədri Elvin Abbasov bildirib ki, hazırda ölkədə internet infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi prosesi gedir. Daha dəqiq desək, son mərhələdə müvafiq işlər həyata keçirilir. İKT mütəxəssisinin sözlərinə görə, ucqar rayon və kəndlərdə də sürətli internet infrastrukturunun qurulma prosesi tamamlanmaq üzrədir: “Mən keçmiş illərə nəzər salanda artıq şikayətlərin daha da azaldığını görürəm. Mis kabeldən fiber-optikə keçid dövründə şikayətlər böyük miqyaslı formada azalıb. Keçən ay internetin alt limit paketləri, yəni 18 manatlıq 40 Mbit/s paketlər ləğv olunub, yerinə 100 Mbit/s-lik 25 manatlıq paketlər əlavə olunub. Bundan sonra internetin qiyməti və keyfiyyəti ilə bağlı müəyyən şikayətlər ictimaiyyətdə öz əksini tapdı. Biz gördük ki, bu məsələlərdə bəzi şikayətlər həqiqətən də aktualdır, bəzi şikayətlər isə texniki müstəvidə anlaşılan deyil. Buna bir neçə nümunə gətirmək istəyirəm. Ümumiyyətlə, texniki müstəvidə şikayətləri olan insanların problemlərinin həlli var, yəni texniki müstəvidə olan bir problemin texniki müstəvidə də həlli var. İlkin olaraq vətəndaşlara tövsiyə etmək istəyirəm ki, modemə qədər olan xətti bir notbuka taxaraq orada “speedtest”lə internet provayderinə ödədikləri pulun qarşılığındakı meqabiti alıb-almadıqlarını test etsinlər. Əgər həqiqətən də ödədikləri pul müqabilində vəd olunan internet gəlirsə, bu o deməkdir ki, problem evdəki infrastrukturdadır. Yəni modemin yenidən tənzimlənməsinə ehtiyac ola bilər. Modemin özündə nasazlıq da ola bilər. Evdə digər texniki müşahidə aparılmalıdır ki, problemin səbəbi bilinsin. Ola bilsin ki, “WiFi” dalğaları – MHz, məsələn 2.4-dür, o geniş əhatə deyil. Onu 5 MHz çıxartmaq olar və bununla da “WiFi” üzərindən qoşulan internet sürətinin daha əhatəli və keyfiyyətli olmasına töhfə vermək olar”. AİKTSA sədri deyib ki, əgər internet problemi modemə qədər söz verilən həcmdə tam gəlmirsə, yəni “speedtest” etdikdə istədiyimiz nəticə yoxdursa, bu, provayderin öhdəliyidir və həmin provayder texniki müstəvidə problemi aradan qaldırmalıdır: “Əgər modemə qədər həmin öhdəlik yerinə yetirilibsə, bu halda daxili infrastruktura baxmaq lazımdır ki, problem nədir. Digər istiqamətlərdə də təbii ki, həm vətəndaşın infrastrukturunda, həm də provayderin infrastrukturunda paylayıcı avadanlıqların, kabellərin də problemi ola bilər. Müşahidələrimiz göstərir ki, problemlər daha çox köhnə modemlərdə, yenidən tənzimlənməmiş modemlərdə və bu tip texniki məsələlərdə daha çox özünü göstərir. Hal-hazırda fiber-optikləşmiş bir ölkədə ucqar rayonla Bakıdakı problemlər bir-birindən fərqlənmir. Yəni, hər yerdə eyni problemdir. Mis kabel dövründə rayonlarda problem daha ağır idi, amma fiber-optikə keçdikdən sonra ucqar rayonla Bakı arasındakı problemlər demək olar ki, eyniləşib, azalıbdır”. E.Abbasov söyləyib ki, provayderlər Azərbaycanda internet infrastrukturunu qurarkən daxili büdcələrindən yararlanıblar: “Azərbaycanda özəl və dövlət provayderləri daxili büdcələri hesabına ölkədə internet infrastruktunu yaradıblar. Onlar öz maliyyə proqnozları əsasında kollektiv şəkildə qiymət siyasətlərini dəyişiblər. Bu da xidmətin yaxşılaşdırılmasına köklənmiş bir addımdır. Biz inkişaf etmiş bütün ölkələrdə aşağı limit internetin 100 m/bit olduğunu müşahidə edirik”. Nihat TAHİROV Qeyd: Məqalə Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə və müsabiqə şərtlərinə uyğun olaraq “İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” mövzusunda hazırlanıb.